Multidisciplinaire samenwerking

Podotherapie / (Kinder)fysiotherapie

Fysiotherapeuten zijn geschoold in het bewegingsapparaat van de bovenste én onderste extremiteit. Podotherapeuten zijn alleen geschoold in de onderste extremiteit, maar dit is dan ook zijn specialisme. De kennisgebieden van beide disciplines sluiten dus nauw op elkaar aan.

Dit is ook in het werkveld te bemerken, podotherapeuten werken nauw samen met fysiotherapeuten en vice versa. Mogelijke casuïstieken waarin de samenwerking tussen een fysiotherapeut en podotherapeut naar voren komt zijn de volgende:

Van fysiotherapie naar podotherapie

Een patiënt met rugklachten is bij de fysiotherapeut geweest en heeft na enkele behandelingen niet het gewenste resultaat. De fysiotherapeut verwijst hem/haar door naar de podotherapeut. Na een uitgebreid onderzoek, wordt er een zooltherapie voorgeschreven. Bij de nacontrole, na 6 weken, bij de podotherapeut blijkt dat de rugklachten van de patiënt geheel verdwenen. Gebleken was dat de patiënt een beenlengte verschil had. De zolen boden hier een oplossing voor, middels fysiotherapie had dit niet gecorrigeerd kunnen worden.

Van podotherapie naar fysiotherapie

Een patiënt van 8 jaar oud heeft geen pijnklachten, maar loopt op zijn tenen. In het verleden heeft hij een aantal keer last van zijn hak gehad. Na podotherapeutisch onderzoek blijkt dat er niets pijnlijk is, en er geen afwijkingen aanwezig zijn. De patiënt kan wel gewoon lopen als hij daar goed bij nadenkt. Er is geen podotherapeutische interventie noodzakelijk. De patiënt wordt doorgestuurd naar de kinderfysiotherapeut om het lopen te trainen en te voorzien van begeleiding.

Samenwerking podotherapie en fysiotherapie

Een patiënt met knieklachten blijft last houden van de knie, ondanks de ingezette zooltherapie. De zolen corrigeren maximaal en geven verlichting, echter blijft er pijn aanwezig. Na uitgebreid onderzoek blijkt dat de spieren rondom de knie niet voldoende kracht hebben. Deze patiënt krijgt oefeningen mee en het advies om onder fysiotherapeutische begeleiding de spieren te gaan trainen.

In dit geval is het versterken van de spierkracht een specialiteit van de fysiotherapeut, deze kan ook specifieke oefeningen geven om het herstelproces te optimaliseren. De aanwezige standsafwijking wordt daarbij geminimaliseerd door podotherapeutische zolen. De patiënt is dus gebaat bij een gecombineerde behandeling.

Podotherapie / Oefentherapie

De manier waarop er door een oefentherapeut naar de statiek en dynamiek van de patiënt wordt gekeken komt sterk overeen met de wijze waarop een podotherapeut zijn patiënten bekijkt.

Samenwerking tussen beide disciplines komt dan ook veel voor. De samenwerking kan bestaan uit het doorverwijzen voor een second opinion. Vaak gebeurt dit bij afwijkingen in de rug,nek en schouders welke mogelijk voortkomen uit een relatief of absoluut beenlengte verschil of sterk afwijkende links/rechts verschillen.

Podotherapie / Orthopedisch schoenmaker

De diverse behandelmogelijkheden welke een podotherapeut tot zijn beschikking heeft, wordt veelal aangevuld met een schoenadvies. De meeste patiënten kunnen met dit advies in een reguliere schoenenzaak een geschikte confectieschoen vinden.

Maar er zijn ook patiënten welke een aanpassing benodigd zijn ín die confectieschoen of aangepast schoeisel behoeven (bijvoorbeeld complexe diabetische voet), om hun klachten tegemoet te komen. Een orthopedisch schoenmaker kan deze zorg in de vorm van een (semi) orthopedische schoen bij uitstek verlenen.

De samenwerking tussen een podotherapeut en orthopedisch schoenmaker kan daarbij in verschillende vormen zichtbaar worden voor de patiënt. Zo kan er bijvoorbeeld een inlegzool door de podotherapeut worden vervaardigd, en de orthopedische schoen door de orthopedisch schoenmaker. Maar er zijn ook voorbeelden te noemen waarbij de podotherapeut puur de voet behandelt, bijvoorbeeld bij (ernstige) wonden of drukplekken, en de schoentechniek door de orthopedisch schoenmaker wordt verzorgd.

Podotherapie / Huisarts & Praktijkondersteuner huisarts

De huisarts is niet alleen de voornaamste verwijzer naar podotherapie, hij is eveneens degene die de aangewende behandelmethodieken en medicatie van de patiënt bewaakt. Daarin wordt hij in diverse situaties ondersteund door de vaardigheden van de praktijkondersteuner huisarts (POH).

Tijdens of na afloop van het behandeltraject van reguliere patiënten vindt er altijd een rapportage aan de verwijzer(s) plaats. En zo nu en dan is het noodzakelijk een intensiever contact te hebben met de huisarts. In het geval van patiënten welke een dusdanige voetproblematiek hebben, dat deze spoedig door een andere (medisch) specialist (internist, reumatoloog) moet worden gezien (bijvoorbeeld Charcot-voet), wordt er met de huisarts het (vervolg)traject kortgesloten.

Bij huisartspraktijken vervult de POH-er een belangrijke rol. Zij verzorgen veelal een specifiek gebied van de huisartsgeneeskundige zorg, en dragen bij aan de ontwikkeling en uitvoering van diverse protocollen. Het werkgebied van de POH-er is vaak afgebakend door een specialisatie voor chronische ziekten zoals reuma, diabetes of COPD. Met name reuma en diabetes zijn kennisgebieden waarop de podotherapeut afstemming geniet met de POH-er. Podotherapeuten kunnen scholing voore POH-ers verzorgen om de samenwerking te bevorderen.

Podotherapie / Apotheek

Samenwerking met apotheken is met name bij podotherapie in de eerste lijn een aanwinst voor de kwaliteit van zorg. Vooral in gezondheidscentra is een samenwerking makkelijk te realiseren. Patiënten welke specifieke materialen benodigd zijn om hun therapie te volgen, kunnen bij de apotheek terecht voor een verzachtende crème of pleisters voor gecompliceerde wonden.

In samenspraak met de apotheker stelt de podotherapeut een aantal producten voor welke hij de patiënt adviseert. Waar nodig wordt dit ook met de (huis)arts afgestemd, in sommige gevallen moeten producten worden geaccordeerd door de (huis)arts. Met name bij diabetici is een dergelijke toegankelijkheid van farmaceutische artikelen zeer wenselijk. Vice versa kan de apotheker de podotherapeut van producten voorzien, welke hij in zijn behandeling toepast (agressieve middelen t.b.v. de behandeling van wratten). En van adviezen ten aanzien van ontwikkelingen in verbandmaterialen en verzorgende middelen; doordat de apotheker diverse vertegenwoordigers ontvangt, wordt de podotherapeut daarin ‘ontlast’.

Podotherapie / Pedicure

In aanvulling op de podotherapeutische zorg die in de eerste, dan wel tweedelijns, wordt verleend, geven pedicures een verzorgende aanvulling in de nabije omgeving van de patiënt. De verzorgende vaardigheden ten aanzien van nagelknippen, eelt verwijderen en bijvoorbeeld de behandeling van likdoorns bieden ondersteuning aan het vakgebied van de podotherapeut.

Het verschil tussen podotherapie en pedicure wordt veroorzaakt door de causale aanpak van een podotherapeut. Hij is in staat de oorzaak van een likdoorn of eelt aan te pakken en/of weg te nemen. Bij de chronische ziekten wordt het verschil nog eens benadrukt: podotherapeuten hebben meer kennis van de (mogelijke) klachten en significant meer behandelmogelijkheden.

Podotherapeuten kunnen in specifieke gevallen een doorlopende behandeling bij een pedicure aanraden, waardoor de patiënt minder vaak bij hem op het spreekuur hoeft te komen. Anderzijds is het voor pedicures mogelijk om hun patiënten door te verwijzen aan een podotherapeut, wanneer de klacht niet verdwijnt of er complicaties ontstaan.

Diabetische en reumatische voet

Pedicures kunnen naast hun basisopleiding specialisaties halen in onder andere de diabetische en reumatische voet. In dergelijke opleidingen wordt de pedicure voorzien van kennis en vaardigheden welke van toepassing zijn op voetklachten die bij deze chronisch zieken kunnen voorkomen. De pedicure kan de verzorging van de voeten daarmee toespitsen op het ziektebeeld, maar weet ook wanneer haar kunde ophoudt en ze de zorg over moet dragen aan een (para)medicus.

Podotherapie / Internist / Diabetesverpleegkundige / Diëtist

Podotherapeuten die werkzaam zijn in de tweedelijns zorg hebben een zeer nauwe samenwerking met internisten, diëtisten en diabetesverpleegkundigen. Tezamen verlenen zij een hoog niveau van zorg aan patiënten met complexe problematiek (meervoudige zorgvraag), maar ook zien zij veel patiënten met diabetes.

De voeten van diabetespatiënten kunnen neuropathie vertonen, waardoor patiënten vaak niet in staat zijn tijdig actie te ondernemen bij voetklachten. Klachten worden in dat geval pas laat (of niet) opgemerkt. Samenwerking kan er voor zorgen dat er eerder ruggespraak plaatsvindt. Hetzelfde geldt voor een beperking in de bewegingsmogelijkheden van de voet en/of vaatproblematiek; wanneer deze klachten niet bijtijds worden waargenomen kunnen aanzienlijke functieproblemen ontstaan. En ‘onbekend maakt onbemind’: voorlichting over de mogelijkheden van podotherapie hierin is cruciaal.

Genoemde voorbeelden zijn namelijk typische klachten waar een podotherapeut (in afstemming met internist en verpleegkundige) een oplossing / tegemoetkoming in de klachten kan bieden.

Naast deze drie algemene facetten bij de podotherapeutisch zorg aan diabetici, is ook de wond verzorging een belangrijke taak van de podotherapeut. Het is bekend dat een verhoogde bloedsuikerwaarde een zeer negatief effect heeft op de genezing van voetwonden. Deze wonden, welke verschillende oorzaken kunnen hebben, vragen om specifieke, intensieve, podotherapeutische zorg.

Indien er sprake is van een infectie, verdenking van botontsteking of perifeer arterieel vaatlijden, dient er aanvullende diagnostiek gedaan te worden. Voor het aanvragen van aanvullende diagnostiek is de podotherapeut niet bevoegd. Een aanvraag schrijven voor een röntgenfoto, het afnemen van een wondkweek, het aanvragen van vaatonderzoek en het voorschrijven van antibiotica valt onder de verantwoordelijkheden van een internist. Bij een goede samenwerking tussen internist (en/of nefroloog, vaatchirurg etc.) en podotherapeut kan ieder zich richten op zijn vakgebied tijdens consulten; hetgeen veel tijd scheelt voor de zorgverlener én patiënt.

Podotherapie / Reumatoloog

Bij reumapatiënten ontstaan vaak voetproblemen. In samenspraak met reumaconsulenten en reumatologen kan een podotherapeut een significante bijdrage leveren aan de kwaliteit van het leven van de patiënt. Te noemen valt bijvoorbeeld de relatie tussen de medicatie van de patiënten en eventuele wonden aan de voeten.

Anderzijds spelen ook gewrichtsafwijkingen en –erosies een grote rol. Hier kan een podotherapeut danwel geen oplossing voor bieden, maar wel een aanmerkelijke tegemoetkoming vormen in de hinder welke de patiënt van deze klachten ervaart.

Onlangs is er een preventief screeningsprotocol ontwikkeld voor de reumatische voet, welke in de komende maanden landelijk zal worden gepromoot. Hierin is helder verwoordt wanneer moet worden verwezen naar een podotherapeut. Voorheen is namelijk gebleken dat reumapatiënten vaak hun klachten als ‘normaal’ beschouwen, terwijl er vaak nog behandelmogelijkheden zijn.

Podotherapie / Nefroloog

Bij nefrologische patiënten (nierpatiënten) ontstaan vaak voetproblemen door het (zeer) slechte vaatstelsel van hen. Hierdoor genezen wonden slecht en is het infectiegevaar hoog.

Een constructieve afstemming over de ontwikkeling van de gezondheid van de patiënt, zorgt ervoor dat podotherapeut en nefroloog tijdig de juiste diagnose kunnen stellen en bijbehorende behandeling te starten (waar nodig wordt hierbij ook de vaatchirurg ingeschakeld).