Voor een persoon met diabetes mellitus zijn voetcomplicaties de ernstigste complicaties. In Nederland krijgt ongeveer 25% van alle mensen met diabetes te maken met een „diabetische voet‟. Van deze 25% krijgt ongeveer 15% een ulcus aan de voet, wat in 4% van alle gevallen leidt tot een amputatie.
Een verscheidenheid van voetafwijkingen, die ontstaan ten gevolge van neuropathie, macroangiopathie, „limited joint mobility‟ en gevolgen van metabole stoornissen, die meestal in combinatie voorkomen bij patiënten met diabetes mellitus1
Een bij een diabetespatiënt ontstaan huiddefect (onder de enkel, ongeacht de bestaansduur van de wond1
Een wond aan de voet kan ernstige gevolgen hebben.
Preventie van ulcera is het ultieme doel van elke professional die diabetische voeten behandelt. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond, dat (preventieve) voetzorg het aantal amputaties drastisch vermindert. Door goede voetzorg lijkt deze daling in de komende jaren nog groter te kunnen worden.Diabetes Mellitus (diabetes) is een ziektebeeld of aandoening die voorkomt bij zowel jong als oud. Bij diabetes is het evenwicht in de bloedsuikerspiegel verstoord doordat de alvleesklier onvoldoende insuline produceert. Het kan ook zijn dat het lichaam onvoldoende gevoelig is voor insuline.
Insuline zorgt ervoor dat spieren en andere organen de energie kunnen gebruiken die in voeding zit. Als er te weinig insuline is, kunnen de lichaamscellen de brandstof die ze nodig hebben niet gebruiken. Er blijven dan te veel suikers in de bloedbaan waardoor de bloedsuikerspiegel stijgt.
Het is heel erg belangrijk de bloedsuikerspiegel zo te reguleren dat deze binnen bepaalde grenzen blijft. Hierdoor kunnen complicaties worden voorkomen of uitgesteld. De regulatie kan door dieetvoorschriften, al dan niet in combinatie met tabletten of toediening van insuline. Een goed geregelde diabetes is daarom van zeer groot belang.
Een groot deel van de patienten, die bij een podotherapeut in behandeling zijn, heeft voetklachten ten gevolge van diabetes. Dit zijn vooral mensen die al langere tijd diabeet zijn. Op langere termijn zal het samenspel van de verslechterde doorbloeding (angiopathie) van de voet in combinatie met het slechter functioneren van het zenuwstelsel (neuropathie) de oorzaak zijn voor het ontstaan van de diabetische voet met risicofactoren op het ontstaan van wonden. Niet iedere diabeet ontwikkeld echter een diabetische voet.
Naarmate men langer aan diabetes mellitus lijdt treden er kenmerkende complicaties op
Angiopathie: bloedvatafwijkingen die leiden tot vernauwing van de bloedvaten waardoor de doorbloeding van weefsels en organen wordt belemmerd. Als gevolg van de verminderde bloedtoevoer zal de kans op infecties vergroten en zal een wondje minder snel genezen. Dit kan in een ernstig geval zelfs leiden tot verlies van tenen of een deel van de voet.
Neuropathie: complicaties aan de zenuwbanen, waarbij de gevoelszin vermindert met name in de voeten en onderbenen. Men heeft vaak een doof gevoel in de voeten (het gevoel op watten te lopen). Ook kan een wond minder snel worden opgemerkt omdat men deze niet op tijd kan waarnemen. Men voelt geen pijn. Men krijgt een droge, dunne huid door de verminderde werking van zweetklieren. Hierdoor kunnen er ook eerder wondjes ontstaan.
Bij aantasting van de zenuwen in de voet kan er een afwijkende voetstand of instabiel looppatroon ontstaan. De kans op overdrukplekken/klachten op de tenen, onder de voet, hiel en enkel wordt groter.
Ulceratie (wondvorming): is veel voorkomend bij de diabetische voet en moet nauwkeurig behandeld en gezien worden door een podotherapeut om amputaties te voorkomen. Slecht zittende schoenen, maar zelfs naadjes van sokken kunnen wondjes creëren die niet gevoeld worden door iemand bij wie het oppervlakkige gevoel verminderd is. Een podotherapeut kan u voorlichten over hoe wondjes te voorkomen zijn en hoe ze behandeld moeten worden. Er is veel beweging in de markt van wondgenezing bij ulcera (wonden) bij de diabetische voet. Steeds weer worden er nieuwe verbandmiddelen vervaardigd die de genezing ten goede komen. De podotherapeut is van deze ontwikkelingen op de hoogte. Zeer belangrijk bij de wondgenezing is het regelmatig verwijderen van overtollig eelt ter plaatse van de wond.
In het kader van de multidisciplinaire zorg verleent de podotherapeut de volgende zorg:
Gericht diabetisch voetonderzoek gericht op sensibiliteitsstoornissen, perifeer arterieel vaatlijden, beoordelen van aspect van huid en nagels, onderzoek naar LJM en schoenonderzoek. Hierbij behoort ook de voorlichting naar de patiënt toe en het geven van voetverzorging-‐ en schoenadviezen.
Algemeen podotherapeutisch onderzoek gericht op dermatologische en/of orthopedische afwijkingen met o.a. beoordelen bewegingsuitslagen van alle voetgewrichten, beoordeling looppatroon en klachtgericht onderzoek.
Extra controle van de voeten bij aanwijzingen op naderende problematiek.
Instrumentele voetbehandeling door middel van knippen of fraizen van de nagels en verwijderen van eelt en likdoorn
Periodiek onderzoek en behandeling van ulcera, voor zover een eerstelijns behandeling daarvan volstaat (niet plantair gelokaliseerd, oppervlakkig, niet geïnfecteerd, geen tekenen van PAV). Wat betreft de wond zorg van het actieve ulcus volgen de podotherapeuten de meest recente Richtlijn Diabetische Voet (2006).
Wanneer er geen genezingstendens van het ulcus is binnen 2 weken of wanneer het gaat om plantaire ulcera dan moet de patiënt volgens de protocollen (LTA Landelijk Transmurale Afspraken) verwezen worden naar de tweede lijn/voetenpoli’s waardoor het hoofdbehandelaar schap veranderd en wordt overgenomen door een internist of vaatchirurg.Podotherapeutische therapieën, zoals zolen, orthesen, prothesen en nagelbeugels vallen buiten bestek van dit contract.
